Choroba Leśniowskiego-Crohna (ChLC) jest chorobą autoimmunologiczną należącą do grupy nieswoistych zapaleń jelita (NZJ). Objawia się zazwyczaj we wczesnej dorosłości prezentując objawy takie jak: ból brzucha, krew w stolcu, biegunka, utrata wagi.
Przyczyny
Etiologia choroby wciąż nie została dokładnie ustalona. Wśród czynników odpowiadających za pojawienie się procesu zapalnego i związanych z tym objawów możemy wyróżnić następujące:
- genetyczne – istnieją pewne predyspozycje zapisane w genach, które zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju choroby. Co się z tym wiąże, osoby, których bliski krewny (np.: rodzic, brat,siostra lub dziecko) ma chorobę Leśniowskiego-Crohna lub WZJG, są obciążone większym ryzykiem rozwinięcia się tej choroby;
- środowiskowe – zaburzające mikroflorę jelitową, w tym wirusy, bakterie, dieta, palenie tytoniu, stres i niektóre leki (np. stosowanie antybiotyków, niesteroidowych leków przeciwzapalnych);
- czynniki immunologiczne – nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na bakterie jelitowe;
- sposób odżywiania (dieta bogata w tłuszcze nasycone i białka zwierzęce, wysokoprzetworzona, uboga w błonnik);
- niedobór witaminy D3.
Wszystko to prowadzi do upośledzenia działania układu odpornościowego, który atakuje własne komórki (w tym przypadku komórki budujące układ pokarmowy), prowadząc do stanu zapalnego i niszczenia całego układu pokarmowego (od jamy ustnej po odbyt) w przeciwieństwie do wrzodziejącego zapalenia jelit, gdzie procesem zapalnym objęte jest jedynie jelito grube.
Objawy
Najczęstszymi objawami jest ból brzucha i przewlekła biegunka, jednak ze względu na to, że choroba obejmuje różne części przewodu pokarmowego, objawy mogą być bardzo różne.
- jama ustna – afty, ból podczas jedzenia,
- przełyk – ból podczas posiłku,
- żołądek – ból brzucha, wczesne uczucie sytości, nudności, wymioty,
- jelito cienkie – ból brzucha, biegunka tłuszczowa, niedokrwistość, niedobory witaminowe,
- jelito grube – biegunka, ból brzucha, przetoki.
Oraz objawy pozajelitowe takie jak:
- zapalenia stawów;
- zmiany skórne;
- uszkodzenie wzroku;
- problemy z wątrobą;
- kamica;
- zapalenie trzustki.
Leczenie
Opcji leczenia ChLC jest wiele i ich zastosowanie zależy od aktywności choroby, wyników badań oraz tolerancji chorego na dany sposób leczenia.
- Przeciwzapalne – jak nazwa wskazuje mają pomóc opanować proces zapalny toczący się w układzie pokarmowym. Zaliczamy do nich:
- glikokortykosteroidy (prednizon/prednizolon, budezonid, hydrokortyzon, metyloprednizolon);
- aminosalicylany (sulfasalazyna, mesalazyna);
- Immunosupresyjne – prowadzą do osłabienia bądź zahamowania odpowiedzi układu odpornościowego, poprzez hamowanie procesu wytwarzania i dojrzewania komórek odpornościowych (przeciwciał) przeciwko własnym komórkom zmniejszając tym samym reakcję zapalną i proces niszczenia swoich własnych komórek:
- tiopuryny (azatiopryna, 6-merkaptopuryna);
- metotreksat;
- Biologiczne – (infliximab, adalimumab, ustekinumab oraz wedolizumab);
- Antybiotyki – w przypadku powikłań infekcyjnych;
- Objawowe – przeciwbólowe, przeciwbiegunkowe.
W sytuacji, gdy leczenie farmakologiczne staje się nieskuteczne lub niewystarczające, ze względu na komplikacje choroby, stosunkowo często zachodzi potrzeba interwencji chirurgicznej.
Diagnostyka
Są trzy główne metody wykonywane w procesie diagnozy choroby Leśniowskiego-Crohna:
- Badania laboratoryjne – są pomocne w diagnostyce choroby. Zaliczają się do nich m.in.:
- morfologia krwi – możemy zaobserwować niedokrwistość, która związana jest z utratą krwi przez układ pokarmowy,
- CRP – podwyższony poziom może świadczyć o przebiegającym w organizmie stanie zapalnym,
- przeciwciała ASCA (obecne w ChLC) i p-ANCA (brak w ChLC).
- Badania endoskopowe – takie, w których lekarz wprowadzając endoskop zakończony kamerą, obserwuje jak wyglądają poszczególne odcinki przewodu pokarmowego. Wyróżnia się wśród nich badania takie jak:
- kolonoskopia – badanie głównie jelita grubego oraz ew. dystalnej (końcowej) części jelita cienkiego w okolicy zastawki Bauhina (połączenia jelita grubego z jelitem cienkim). W trakcie badania endoskop wprowadzany jest przez odbyt.
- gastroskopia – badanie śluzówki przełyku, żołądka i dwunastnicy (pierwszego odcinka jelita cienkiego). Endoskop wprowadzany jest przez jamę ustną.
- enteroskopia dwubalonowa – rodzaj badania endoskopowego, w którym dwa balony są przytwierdzone do końcowej części endoskopu, co pozwala na zbadanie dłuższego odcinka jelita cienkiego niż pozostałe metody.
- Badania obrazowe i histologiczne RTG:
- Rezonans magnetyczny,
- USG jamy brzusznej.
- Badania histologiczne – pod mikroskopem badane są wycinki jelit pobrane podczas badania oraz materiałów operacyjny.
Powikłania
Oprócz objawów ogólnych i miejscowych proces zapalny toczący w przewodzie pokarmowym może z czasem wywołać również powikłania związane z układem pokarmowym takie jak:
- przetoki;
- ropnie;
- rak jelit;
- zwężenia jelit;
- oraz powikłania pozajelitowe.
Rokowanie
Choroba Leśniowskiego-Crohna jest chorobą przewlekłą i na tę chwilę nieuleczalną. Rokowanie i ciężkość nawrotów zależy od lokalizacji i szerokości zmian zapalnych w przewodzie pokarmowym. Czynniki ryzyka ciężkiego przebiegu i powikłań to:
- palenie tytoniu;
- rozpoznanie w młodym wieku;
- zajęcie jelita na rozległym obszarze;
- występowanie zwężeń, przetok;
- obecność powikłań pozajelitowych.
Jednocześnie warto pamiętać, że pomimo wspólnego mianownika w postaci diagnozy i części objawów, choroba ta przebiega odmiennie i nie z jednakowym nasileniem u różnych pacjentów. Dodatkowo dostępne aktualnie leki pozwalają coraz skuteczniej wprowadzać chorobę w stan remisji (wyciszenia), co długofalowo prowadzi do zmniejszenia ryzyka poważnych komplikacji w przebiegu choroby.
Autor: Wiktor Trzop
Redakcja: Hanna Kłonowska
Źródła:
http://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/65252,choroba-lesniowskiego-i-crohna
http://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0140673616317111
