Ciało niewątpliwe stanowi ważny element, kształtujący tożsamość każdego z nas. Definicji obrazu ciała jest wiele. Możemy wyróżnić jego rzeczywisty obraz oraz ten, stworzony w naszym umyśle, kolokwialnie określany jako nasze ciało, które my widzimy. Oczywiście poza wizualnym aspektem, na obraz ciała w umyśle składać się będą również nasze uczucia względem ciała, doznania czy aktualne samopoczucie fizyczne. Warto podkreślić, że obraz ciała jest bardzo dynamiczny, może zmieniać się w zależności od etapu choroby, nasilenia objawów czy też naszej kondycji psychicznej.
Poznawczy aspekt obrazu ciała obejmuje nasze myśli i schematy poznawcze. Tutaj, w przypadku zaburzeń obrazu, będziemy mieć do czynienia z wybiórczym zwracaniem uwagi na pewne elementy. W przypadku osób chorujących na NZJ, mogą to być np. blizny pooperacyjne, przetoki, rany czy wyłoniona stomia.
Jednocześnie ich znaczenie będzie lub może być przez nas wyolbrzymione. Ocena naszego ciała na bazie tylko własnych doświadczeń i obserwacji, ukierunkowana jest na zachowania, które mają zmienić jego wygląd. np. w okresie sterydoterapii może pojawić się tendencja do ograniczania przyjmowania posiłków lub wody.
Nie mniej ważna pozostaje kwestia emocjonalna – zadowolenie czy niezadowolenie, lęk przed nadmiernym przyrostem tkanki tłuszczowej, strach przed gwałtownym spadkiem masy ciała. W konsekwencji obraz ciała może wpływać na ogólne samopoczucie każdego z nas.
Warto zwrócić uwagę na fakt, że w zależności od etapu naszego życia, ciało może być mniej lub bardziej gloryfikowane. Osoby nastoletnie czy osoby w okresie prokreacyjnym silniej wiążą swoją samoocenę z wyglądem.
Nieswoiste zapalenia jelit stanowią ogromne wyzwanie dla każdego pacjenta, również w kwestiach wizualnych. Badania pokazują, że niezadowolenie z ciała jest stałe w czasie, niezależnie od etapu choroby. Dodatkowo, problemy z akceptacją może nasilać sterydoterapia, wyłonienie stomii, liczne zabiegi operacyjne i blizny oraz skórne manifestacje choroby.
W związku z chorobą, pojawia się tendencja do gwałtownych zmian masy ciała w obie strony. Brak wpływu na masę ciała może dodatkowo zaburzać poczucie skuteczności. Dodatkowo problem nasila społeczeństwo, które z jakiegoś powodu przyjęło za pewnik, że komentowanie wyglądu i masy ciała jest w porządku, bez względu na to, czy rozmówca posiada wiedzę o stanie zdrowia drugiej osoby. Pacjenci często zmagają się z podobnymi problemami, jak osoby z zaburzeniami odżywiania. Często można spotkać się z brakiem zrozumienia ze strony rówieśników czy bliskich, których w swojej najlepszej wierze pytają “dlaczego nie jesz więcej, skoro chcesz przytyć?” – jakby to było takie proste 🙂
Dodatkowo, zmagając się z problemami własnego ciała, często, niesłusznie, pacjenci zakładają, że wszyscy inni widzą w nich te same elementy ciała, które oni postrzegają jako problematyczne.
Jakie jest zatem rozwiązanie? Warto pamiętać, że ciało należy do jego właściciela i tutaj ważna jest asertywność. Jest wąskie, ściśle określone grono, które ma prawo wypowiadać się w temacie ciała pacjenta. W przypadku pozostałych osób, jest to po prostu niegrzeczne. A jeżeli ktokolwiek chciałby wejść w polemikę na temat tego, co dzieje się z ciałem, warto edukować. Pamiętajmy, że mimo rosnącej ilości pacjentów z NZJ, dla wielu osób cały czas jest to nieznana choroba, z którą nigdy się nie spotkali. Jeżeli tylko mamy chęć, siłę i czas, można wytłumaczyć drugiej osobie, na czym polega choroba i co w związku z nią dzieje się z ciałem chorego.
Każda zmiana w ciele, która dokonuje się pod wpływem choroby, jest tylko i wyłącznie przejawem tego, że organizm stoczył bitwę w tej nierównej walce z chorobą. Niedoskonałość to po prostu inne słowo, określające wyjątkowe cechy 🙂
Autor: Agnieszka Dąbek – Drobny
Źródła:
https://www.crohnscolitisfoundation.org/campus-connection/body-image\
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4373552/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25569732/
