Diagnostyka NZJ | Co warto wiedzieć?

Masz przewlekłe dolegliwości z przewodu pokarmowego i jesteś diagnozowana/y w kierunku nieswoistych zapaleń jelit? Jesteś świeżo po rozpoznaniu NZJ i robiono Ci badania, których nazw i znaczenia nie jesteś do końca pewien? 

A może zastanawiasz się w jakim celu lekarz korzystał z różnej maści gumowych rur i kamer oraz jakie parametry były szczególnie ważne podczas badania pobieranej krwi?

W tym artykule przybliżymy specyfikę najważniejszych badań używanych do wstępnej diagnostyki zarówno choroby Crohn’a jak i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG).

1. BADANIA LABORATORYJNE KRWI

Są to jedne z podstawowych badań zlecanych na etapie diagnostyki dolegliwości, ale również na etapie monitorowania pacjentów z podejrzeniem lub diagnozą NZJ. Do ich wykonania niezbędne będzie pobranie próbki krwi, która później trafia do laboratorium diagnostycznego gdzie sprawdzana są pod kątem:

  • Ilości czerwonych krwinek i hemoglobiny – ich obniżona ilość może świadczyć o krwawieniu, które może występować w przebiegu NZJ (krew w kale),
  • Ilości białych krwinek (leukocytów) – ich zwiększona ilość może świadczyć o toczącym się w organizmie procesie zapalnym,
  • Ilości płytek – charakterystyczne w przebiegu NZJ jest ich zwiększona ilość (tzw. nadpłytkowość),
  • CRP – (białko C-reaktywne) to jedno z białek ostrej fazy, którego zwiększona ilość (powyżej 5 mg/l) może świadczyć o procesie zapalnym,
  • Stężenia elektrolitów – potasu, sodu, magnezu,
  • Ilości enzymów wątrobowych,
  • Przeciwciała ASCA i p-ANCA .

2. BADANIE KAŁU

Badanie kału we wczesnej diagnostyce NZJ wykonuje się głównie z dwóch powodów.

1.Badanie stężenia kalprotektyny.

Kalprotektyna jest białkiem, które jest wysoce specyficznym markerem stanów zapalnych jelit i z tego powodu znajduje zastosowanie w diagnostyce NZJ

2.Badanie pod kątem zakażenia C.difficile

Badanie to wykonujemy, ponieważ zakażenie Clostridium difficile daje podobne objawy co NZJ (tj. przewlekła biegunka, ból brzucha). Gdy jeszcze nie mamy postawionej diagnozy, badanie to z pewnością zostanie nam zlecone.

3. BADANIE ENDOSKOPOWE

Badania te wykonywane są za pomocą giętkiej rurki zakończonej kamerą. Jest to bardzo ważne badanie, ponieważ pod kontrolą monitora i wzroku lekarza badana jest błona śluzowa i ściana przewodu pokarmowego. Dzięki tej metodzie można uwidocznić owrzodzenia lub nadżerki świadczące o procesie zapalnym występującym w NZJ. W czasie badania możliwe jest również pobranie wycinków w celu potwierdzenia choroby i oceny stopnia zmian zapalnych.

W diagnostyce NZJ spotkamy się z kilkoma rodzajami badań endoskopowych:

I. Gastroskopia

gf
gd

‘Rurka’ endoskopowa wprowadzana jest przez jamę ustną, a lekarz podczas wędrówki kamerą do żołądka lekarz zwraca uwagę na wygląd błony śluzowej jamy ustnej, przełyku i żołądka. Warto pamiętać, że zmiany w chorobie Leśniowskiego-Crohna występować mogą w całym przewodzie pokarmowym.

W razie potrzeby zostaną pobrane wycinki do badania histologicznego.

Żołądek powinien być całkowicie opróżniony. Pacjent powinien nie pić i nie jeść około 8 godzin przed tym zabiegiem diagnostycznym zgodnie z wytycznymi, które otrzyma od ośrodka gdzie wykonuje badanie.

II. Kolonoskopia

W tym badaniu ‘rurka’ endoskopu wprowadzana jest przez odbyt do jelita grubego. Wprowadzane w tzw. międzyczasie powietrze pozwala na lepszą widoczność, a co za tym idzie ocenę stanu ścian naszych jelit.

Czas trwania pojedynczego badania endoskopowego to najczęściej od kilku do kilkudziesięciu minut.

Kolonoskopia bada odbytnicę i całą długość okrężnicy, a jeśli to możliwe również sam koniec jelita cienkiego (odcinek jelita krętego). Badanie końcowego odcinka jelita krętego jest ważne w diagnostyce Choroby Leśniowskiego Crohna. 

Badanie może być wykonywane w znieczuleniu miejscowym, lub gdy będą do tego wskazania – również w znieczuleniu ogólnym z asystą anestezjologa. Podczas tego badania, tak samo jak w przypadku gastroskopii, również jest możliwość pobrania wycinków.

III. Sigmoidoskopia

Sigmoidoskopia bada odbytnicę i ok. ⅓ dolnej części okrężnicy (esicy). Również to badanie pozwala na jednoczesne pobranie wycinków. 

IV. Enteroskopia dwubalonowa

Rodzaj badania endoskopowego, w którym dwa balony są przytwierdzone do końcowej części endoskopu, co pozwala na zbadanie dłuższego odcinka jelita cienkiego niż pozostałe metody.

V. endoskopia kapsułkowa

Jest to jedna z najnowszych metod badania przewodu pokarmowego.  

Jak wygląda endoskopia kapsułkowa?

Podczas badania pacjent proszony jest o połknięcie kapsułki. Dzięki wbudowanej w nią kamerze, uwidaczniana jest cała śluzówka przewodu pokarmowego, przez który przechodzi. Metoda ta ma szczególnie znaczenie w obrazowaniu jelita cienkiego, gdyż jako jedyna pozwala na uwidocznienie światła tej części przewodu pokarmowego.

Przed badaniem należy przejść kwalifikacje, ponieważ metoda ta jest przeciwwskazana u osób z podejrzeniem przetoki lub zrostów jelitowych.  

Wbudowana kamera wykonuje serię zdjęć śluzówki całego przewodu pokarmowego układającą się w film, który jest nagrywany i oglądany na ekranie przez lekarza.  

Średnio po 10-12h kapsułka kończy swoją wędrówkę i zostaje wydalana.  

4. BADANIE HISTOLOGICZNE

Po pobraniu wycinków z jelita, wysyłane są one do laboratorium. Obraz mikroskopowy tych wycinków umożliwia rozpoznanie choroby i ocenę aktywności zapalenia. 

5. BADANIA OBRAZOWE

W połączeniu z testami endoskopowymi badania obrazowe, takie jak badanie USG, tomografia komputerowa TK i skany wykonane za pomocą rezonansu magnetycznego MR, dają lekarzom dodatkowe informacje na temat przewodu pokarmowego. Mogą ujawniać oznaki NZJ w ścianie jelit, takie jak: krwawienie, stan zapalny lub niedrożność.

Badania obrazowe mogą pomóc lekarzom odróżnić chorobę Leśniowskiego-Crohna od wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, jeśli inne testy diagnostyczne są niejednoznaczne. 

Badania obrazowe mogą być również wykorzystywane do monitorowania przewodu pokarmowego i oceny skuteczności leczenia. 

I. ULTRASONOGRAFIA (USG) 

Ultrasonografia (USG) to szeroko stosowana metoda diagnostyczna, która ze względu na swoją dostępność, prostotę, brak szkodliwych skutków oraz niski koszt badania jest jedną z pierwszych metod diagnostycznych stosowanych w diagnostyce chorób jamy brzusznej.

Postęp technologiczny i coraz większe doświadczenie radiologów sprawiają, że ultrasonografia staje się coraz cenniejszą metodą w diagnostyce chorób przewodu pokarmowego w tym NZJ.  

Badaniem USG możemy w pewnym stopniu zlokalizować zapalne odcinki jelit i towarzyszące im powikłania takie jak np. przetoki czy krwawienia.

II. ENTEROGRAFIA

Zdjęcie badania enterografii wykonanego za pomocą rezonansu magnetycznego

Enterografia to badanie, które odbywa się za pomocą rezonansu magnetycznego lub tomografii komputerowej. Służy do szczegółowego uwidocznienia ściany jelita cienkiego, przestrzeni pozajelitowej oraz pozostałych narządów jamy brzusznej i miednicy.

Może służyć ono do diagnozy zapalenia, krwawienia lub przetoki w jelicie cienkim w chorobie Crohna. 

Przed badaniem pacjent dostaje kontrast drogą dożylną oraz doustną w celu rozszerzenia światła jelit.  

III. ENTEROKLIZA

Enterokliza podobnie jak enterografia jest badaniem służacym do uwidocznienia ściany jelita cienkiego. Różnica pomiędzy tymi dwoma metodami badania jest taka, że w przypadku enteroklizy środek kontrastowy jest podawany przez sondę założoną przez nos do pętli jelita cienkiego, co może stanowić dyskomfort dla pacjenta.

Autor: Wiktor Trzop
Redakcja: Hanna Kłonowska

Źródła:

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7385570/

http://nyulangone.org/conditions/inflammatory-bowel-disease-in-adults/diagnosis

http://www.intechopen.com/chapters/75175

Posty powiązane